این کتاب از حوادثی سخن می‌راند که پس از درگذشت کورش بزرگ، بنیادگذار ستوده‌نام و بلندآوازۀ ایرانشهر، بر سر این آب و خاک و بر نیاکان ما رفت. هدف از نوشتن این زندگینامه، بررسی عوامل و عللی که میهن کورش را به لبۀ پرتگاه کشانید و بازگفتن کوشش‌های پهلوانانه و پیگیر داریوش هخامنشی در پاسداری از میراث کورش و نگهبانی ایرانیان و نیز شرح خدمات او به مردمش و جهانیان بوده است.
مؤلف کتاب، دکتر علیرضا شاپور شهبازی (1385-1321) از باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران زبده و استاد فقید ایران باستان در ایران، آلمان و ایالات متحدۀ آمریکاست. ایران‌شناس و کتاب‌شناس برجسته، ایرج افشار، هنگامی که از درگذشت او مطلع شد، در نوشته‌ای چنین تأکید کرد: «شهبازی یکی از دانایان ایران بود که روزگار ایران باستان، مخصوصاً عصر هخامنشی را نیکو می‌شناخت و دربارۀ آن دوره، تجربۀ میدانی، دید جهانی و آگاهی وسیع داشت».
«جهانداری داریوش بزرگ» سفری عمیق و مستند به روزگار یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایان تاریخ ایران و جهان، داریوش یکم هخامنشی است. این کتاب با نگاهی علمی و روایی، جنبه‌های گوناگون زندگی و حکومت‌داری داریوش را بررسی می‌کند: از صعود او به قدرت و چالش‌های سیاسی تا تثبیت نظم و امنیت در امپراتوری گسترده هخامنشی. نویسنده با بهره‌گیری از منابع تاریخی ایرانی، یونانی و آشوری، تصویری روشن و منسجم از ساختار اداری، نظامی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران داریوش ارائه می‌دهد.
در خلال کتاب، موضوعاتی چون ساخت جاده شاهی، تأسیس نظام مالیاتی، تنوع اقوام در امپراتوری، شیوه‌های دیوان‌سالاری، ساخت تخت جمشید، کتیبه‌های بیستون، توجه به عدالت و قانون، و حتی نگاه داریوش به دین و الهیات نیز بررسی می‌شود. این کتاب نه‌تنها تاریخ‌نگاری کلاسیک است، بلکه الگویی از مدیریت، دیپلماسی و حکمرانی در مقیاسی جهانی را نیز ترسیم می‌کند.
مخاطبان کتاب
این اثر برای پژوهشگران تاریخ، دانشجویان رشته‌های تاریخ، باستان‌شناسی، ایران‌شناسی و علوم سیاسی بسیار ارزشمند است. همچنین علاقه‌مندان به تاریخ ایران باستان، دوست‌داران تمدن‌های شرقی، و خوانندگانی که به مفاهیم رهبری، مدیریت، و سیاست در بستر تاریخی علاقه دارند، از این کتاب بهره خواهند برد. نویسنده تلاش کرده است محتوای کتاب را به گونه‌ای بنویسد که هم برای مخاطب حرفه‌ای و هم برای خواننده عمومی قابل فهم و جذاب باشد.
ویژگی منحصربه‌فرد کتاب
آنچه «جهانداری داریوش بزرگ» را متمایز می‌سازد، پرداختن هم‌زمان به جنبه‌های تاریخی و تحلیلی حکومت داریوش است. نویسنده تنها به روایت وقایع تاریخی بسنده نکرده، بلکه تلاش کرده است فلسفه و منطق تصمیم‌گیری‌های داریوش را نیز تحلیل کند. همچنین استفاده از منابع کهن مانند کتیبه بیستون، همراه با نقشه‌ها، تصویرسازی‌ها و ارجاعات علمی، کتاب را به منبعی معتبر برای شناخت بهتر دوران هخامنشی بدل کرده است. نگاه میان‌رشته‌ای کتاب – از تاریخ تا سیاست، جامعه‌شناسی و معماری – باعث شده تا اثری جامع و عمیق خلق شود.
جمع‌بندی
«جهانداری داریوش بزرگ» کتابی است که با بهره‌گیری از منابع معتبر و روایتی شفاف، چهره‌ای ملموس و انسانی از داریوش هخامنشی ارائه می‌دهد؛ پادشاهی که نه‌تنها با شمشیر که با قلم، قانون، عقلانیت و سازمان‌دهی، نام خود را در تاریخ جهان ماندگار ساخت. این کتاب فرصتی است برای بازخوانی یکی از درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و درک بهتر از بنیان‌های تمدن ایرانی در دوره باستان. مطالعه این اثر، پلی است میان گذشته باشکوه ایران و نیاز امروز ما به شناخت الگوهای حکمرانی خردمندانه.
